KİMYASAL ATIK YÖNETİMİ

Atık; patlayıcı, oksitleyici, alev alabilir, tahriş edici, zararlı, zehirli ve kanserojen gibi özelliklerin bazılarını taşıdığında tehlikeli olarak sınıflandırılır. İlgili özellik testler sonucu bulunur. Tehlikeli madde; diğer maddelere zararlı bir etki yapmayacak, nihai olarak lokal atık kanallarına ve toplama alanlarına varmayacak bir şekilde tasfiye edilmeli ve atılmalıdır. Tehlikeli atığa yapılan yanlış bir tasfiye, kirlenmiş toprak ve kirlenmiş yeraltı suyu gibi ciddi ve uzun süreli çevresel problemlere neden olabilir.
Atık yönetimi; ilk önlemlerden başlayıp, deşarja kadar süren entegre bir prosestir. Atık minimizasyonu için önlem alma, atık yönetimi hiyerarşisinin ilk önerisidir. Etkili bir şekilde atık oluşmasını önlemek için altta yatan sebepler ve kaynaklar hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Kimyasal prosesler, reaksiyon girdileri ve pazar ihtiyaçları derin bir şekilde analiz edilmeli ve atık üretilmemelidir. Farkındalık, atık üretimini önlemenin en önemli basamağıdır. Atık oluşumu önlenemiyorsa atığın yeniden kullanımı ve geri dönüşüm ön plana alınmalıdır. Bir atık farklı bir süreç için hammadde olabilir, veya bazı kimyasal işlemler atığa değer katabilir. Atık yönetiminin karşılaştığı en büyük inovasyon, atığın güce, enerjiye dönüşümü imkanıdır. Toplama sahasında bekleyen çeşitli tiplerdeki
atıklar basit bir şekilde enerjiye dönüştürülebilir. Çevre koruması için, etkili ve gerçek bir toplama atık yönetiminin olmazsa olmazıdır. Birçok küçük ölçekli işletmede yaşanan atığın yakılması veya deşarjı kesinlikle önlenmelidir. Atık toplama tanklarına doluluk ve çeşitliliğini belirten sensorlar takılması, geri dönüşüm işletmelerini bilgilendirmesi açısından inovatif bir yaklaşım olacaktır. Böyle bir bilgilendirme, toplama ve geri dönüşümü hızlandıracaktır. İnovatif kimyasal atık işleme teknolojileri termal, fiziksel-kimyasal ve biyolojik olarak üç tipte özetlenirler.

Termal dönüşüm; atığın özel ürünlere dönüştürülüp, kullanıldığı yeni bir teknolojidir. Bu proses, ısı ve basınç kullanarak kullanışsız maddeleri faydalı ürünlere dönüştüren doğal jeotermal proseslerden ilham alır, atığın kimyasallara, gübreye veya yakıta dönüşümünü sağlar. Yüksek ısıdaki termal işlem genellikle atığı küle çevirip, enerji eldesini kolaylaştıran termal yakma (oksidasyon) dur. Bazı ileri dönüşüm teknolojileri yaygın olarak gazifikasyon (limitli oksijen) ve pirolisis (oksijensiz) prosesleri kullanarak atığı yakıt ve amonyak veya metanol gibi kimyasal ara ürünlere dönüştürürler.
Bioreklamasyon ve bioremediasyon mikroorganizmaların kirliliği biyolojik olarak parçaladıkları prosesler için kullanılan terimlerdir. Bioreklamasyonda mikroorganizmalar kontamine materyali katalizleyerek karbondioksit ve suya dönüşümünü sağlarlar. Mevcut mikroorganizmaların aktivitesi, konsantrasyonu, sıcaklık, pH, havalandırma, nem ve kontaminant tipi ile dönüşüm miktarı ve derecesi optimize edilerek artırılır. Biyoremediasyon bölgeye kalıcı olarak uygulanır, daha düşük maliyet ile daha hızlı sonuç alınır. Biyoremediasyon işlemi toprağın arındırılmasında kullanılır. Polinüklear aromatik hidrokarbon ve aromatic klorürler ile kontamine olmuş toprak anaerobik mikroorganizmalar tarafından temizlenebilir. Aromatik halkadan klorürü kolaylıkla uzaklaştırırlar. Biyo temizleme
konusunda geçen yirmi yıl içerisinde oldukça fazla çalışma yapılmıştır ve önümüzdeki günler için umut verici gelişmeler olmaktadır.